Wanneer zeer getalenteerde onderzoekers in de De toekomst kijk, ze stellen meestal heel eenvoudige vragen, waarop volgens de huidige stand van de techniek nauwelijks antwoorden zijn. Dit is een van de ontnuchterende bevindingen van een inventaris die nu is gepresenteerd door experts van het Nissan Future Lab. Wetenschappers uit verschillende disciplines onderzoeken wat een toekomstige zelfrijdende auto moet kunnen doen voor de autofabrikant Renault-Nissan uit drie continenten. Ze denken aan het aanstaande gebruik van een privé-auto, bijvoorbeeld bij autodelen, spreken van het steeds dichter wordende netwerk van de auto met de omgeving via internet en voorspellen een nieuwe vorm van menselijk samenleven.
Er is bijvoorbeeld Melissa Cefkin, die dagelijks gedrag onderzoekt voor Renault-Nissan in Silicon Valley, Californië. Ze onderzoekt hoe een auto en voetganger communiceren op een kruispunt wanneer geen verkeerslichten de manier waarop ze communiceren reguleren. "Er is vaak oogcontact of gebaren door de bestuurder wanneer een voetganger aarzelend wacht voor de oversteek", meldt ze. In de toekomst moet een autonome auto dit kunnen doen in plaats van iemand achter het stuur te hebben. “Contact leggen met de buitenwereld,” legt de sociaal antroposof met een doctoraat uit, “is een van de belangrijkste vereisten voor de zelfrijdende auto van morgen. Het moet leren denken als een mens ”.
Dit alles is relatief eenvoudig te beheersen op een kruispunt met weinig verkeer dankzij de vele sensoren op de toekomstige mobiele telefoon. Maar hoe zit het met de megasteden van de wereld? Met de rotonde met meerdere rijstroken aan de Arc de Triomphe in Parijs, de chaos op Times Square in New York of de drukte van de binnenstad in Mumbai, waar de rechten van de sterkste voorrang vechten. De onderzoekers geven toe dat er over de hele wereld verschillende omstandigheden zijn, die ook verband houden met het karakter en de cultuur van het betreffende land.
Maarten Sierhuis, hoofd van het Nissan Future Lab in Silicon Valley, toont voorbeelden met video's. In de Verenigde Staten wordt meestal speciale aandacht besteed aan voetgangers, duidelijk gemarkeerde kruispunten, aandacht bij het rechts afslaan of gestrest langzaam rijden wanneer voorbijgangers de straat willen oversteken. Een gefilmde scène uit de Braziliaanse megastad Sao Paulo is compleet anders. Hier kunt u zien hoe chauffeurs op een zebrapad op een kruising zich in loopsnelheid door de stroom voetgangers dringen. Een voertuig dat kort stopte, werd gestraft met een boos hoornconcert. "Het is daar gebruikelijk", legt Sierhuis uit. "Een zelfrijdende auto moet daarom worden geprogrammeerd volgens de douane van het land waar hij zou moeten rijden".
Bij dergelijke programmering moet rekening worden gehouden met duizenden mogelijke scenario's. De wetenschappers zeggen niet hoe dit zal werken. "Het is ook niet onze taak", zegt iemand. "We onderzoeken alleen in welke richting we ons moeten ontwikkelen, hoe het leven buiten in het verkeer eigenlijk is". Het is dus aan de ingenieurs om de technische uitdagingen aan te gaan. Eén ding is zeker: vandaag betekent dat stadsverkeer steeds dichter wordt voor een zelfrijdende auto. Ook omdat een aanvankelijk eenzaam autonoom voertuig in de kudde auto's die door mensen wordt bestuurd en hun gevoelens hopeloos overweldigd zouden zijn.
Een ander aandachtspunt van onderzoek bij het Nissan Future Lab is het gebruik van de zuiverste elektrische auto die mogelijk is. Hoe zit het met autodelen wanneer meerdere mensen hun vervoermiddelen delen? Rachel Nguyen, directeur op de Europese locatie van het Future Lab in Parijs, ziet een nieuwe vorm van sociale coëxistentie, vooral in de steden. Er kunnen nieuwe gemeenschappen worden gebouwd die op billijkheid vertrouwen als het gaat om een eerlijk verdeeld gebruik van gedeeld eigendom. De eigenaren moeten immers altijd afspreken wie waar en wanneer mag rijden. Knelpunten, bijvoorbeeld tijdens de vakantieperiode, moeten in partnerschap worden aangepakt.
Maar hoe kan onderzoek of zelfs een autobedrijf het karakter van autodeelklanten trainen om samen te werken? Daar is nog geen antwoord op. Uit de voorbeelden van vandaag blijkt dat mede-eigendom van bijvoorbeeld een boot, een rijpaard of een vakantiehuis in de praktijk vaak tot verhitte discussies leidt. Rachel Nguyen is zich bewust van het probleem, maar hoopt op een nieuwe cultuur waarin toestemming prevaleert boven eigendom. Met de nieuwe Nissan Micra, die in het voorjaar op de markt komt, wordt een leaseproject gestart met de naam “Get and Go” (“neem het mee en rij weg”), waarbij maximaal vijf mensen een auto delen. De voertuigen dienen met elkaar te worden verbonden, zodat er altijd duidelijkheid is over de beschikbaarheid van de Micra.
De denktank Renault-Nissan heeft echter al een tastbaar succes gehad. Het gebruik van oude batterijen van de Nissan Leaf of Renault Zoe elektrische voertuigen is bedoeld om nieuwe mogelijkheden voor het opslaan van energie te creëren. In het stadion van de Ajax-voetbalclub in Amsterdam zullen de batterijen in de toekomst dienst doen als noodstroomopslag. (Peter Maahn / SP-X)